Bogusław Nowowiejski

---

Życiorys

Bogusław Nowowiejski przyszedł na świat 22 lipca 1954 roku w Sokółce. Jego edukacja wyższa rozpoczęła się od studiów z zakresu filologii polskiej na Wydziale Humanistycznym Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku. W 1979 roku uzyskał tytuł magistra, obroniwszy pracę dyplomową zatytułowaną „Słownictwo myśliwych Puszczy Białowieskiej”. Następnie, pod opieką profesora Władysława Kupiszewskiego, napisał pracę doktorską o nazwie „Charakterystyka socjolingwistyczna języka mówionego mieszkańców Sokółki”, co zaowocowało przyznaniem mu stopnia doktora nauk humanistycznych w 1985 roku na Uniwersytecie Warszawskim (UW). W dniu 23 lutego 1998 roku habilitował się na UW, prezentując monografię pt. „Zapożyczenia leksykalne z języka niemieckiego w polszczyźnie XIX wieku (na materiale czasopism)”. Z kolei 18 kwietnia 2013 roku, w wyniku osiągnięć i wkładu w naukę, nadano mu tytuł profesora w zakresie nauk humanistycznych.

Nowowiejski był autorem około 160 publikacji związanych z różnymi aspektami języka, takich jak dialektologia, onomastyka, leksykologia oraz leksykografia. Jego prace dotyczyły historii języka polskiego, polszczyzny kresowej, zapożyczeń oraz wpływów językowych, a także języka mediów. Wiele tkwiło w jego dorobku także pracy redakcyjnej, w ramach której ukazało się kilkanaście tomów prac zbiorowych. Warto dodać, że wypromował 8 doktorów, co świadczy o jego zaangażowaniu w kształtowanie przyszłych kadr naukowych.

Od 1 października 1980 roku, Bogusław Nowowiejski podejmował się pracy na Wydziale Humanistycznym Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, a później kontynuował jako wykładowca na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu w Białymstoku (UwB). W latach 1985–1995 pełnił funkcję adiunkta, następnie przez lata 1998–2014 pracował jako profesor nadzwyczajny, a od 2014 roku był profesorem zwyczajnym. Jego wkład w rozwój UwB był znaczący, gdyż zajmował również szereg istotnych stanowisk: był wicedyrektorem Instytutu Filologii Polskiej (1985–1998), prorektorem UwB (1999–2005) oraz dziekanem Wydziału Filologicznego (2008–2016). Dodatkowo, przez wiele lat kierował Zakładem Historii Języka Polskiego w Instytucie Filologii Polskiej.

W latach 1998–2019 Nowowiejski redagował czasopismo „Białostockie Archiwum Językowe”. Działał również aktywnie w instytucjach edukacyjnych, pełniąc funkcję członka Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej (UKA) oraz Rady Języka Polskiego Prezydium Polskiej Akademii Nauk. W swojej karierze został uhonorowany Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz medalem „Zasłużony dla Uniwersytetu w Białymstoku”. Warto zaznaczyć, iż zmarł 26 września 2019 roku, pozostawiając po sobie znaczący ślad w polskiej filologii.

Ważniejsze publikacje (wg chronologii)

Zebrane informacje stanowią kompendium istotnych publikacji związanych z pracą Bogusława Nowowiejskiego. Zostały one przygotowane na podstawie dwóch źródeł: Katalogu 2022 oraz gorlewska 2020, str. 19-30.

• Fonetyka polszczyzny sokólskiej. W: Studia językowe z Białostocczyzny: onomastyka i historia języka, praca zbiorowa. Cz. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 113-140,
• Kresowizm – co to takiego? W: Wilno i kresy Północno-Wschodnie: materiały II międzynarodowej konferencji w Białymstoku…. T. 3. Polszczyzna kresowa. Białystok: Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza. Oddział Białostocki: Zakład Teorii i Antropologii w Instytucie Filologii Polskiej. Filia Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, 1996, s. 43-61,
• O stosunku do zapożyczeń z języków obcych w świetle historii języka polskiego. W: Z problematyki kształcenia językowego w szkole. Białystok: Dział Wydawnictw Filii UW w Białymstoku, 1996, t. 1 (1995), s. 9-40,
• Zapożyczenia leksykalne z języka niemieckiego w polszczyźnie XIX wieku (na materiale czasopism). Białystok: Dział Wydawnictw Filii UW, 1996,
• Makaronizmy końca XX wieku, „Białostockie Archiwum Językowe”, 2001, nr 1, s. 93-111,
• Inspiracje kulturowe współczesnych przezwisk uczniowskich na Podlasiu, „Białostockie Archiwum Językowe”, 2003, nr 3, s. 147-161,
• Polskie słownictwo sportowe z perspektywy słowników XX wieku. W: Prace Filologiczne (Wydział Filologiczny UwB), T. 58, 2010, s. 287-302,
• Zapomniane słownictwo z połowy XIX wieku, „Białostockie Archiwum Językowe”, 2009, nr 9, s. 217-231,
• W sprawie wpływów języka niemieckiego na polszczyznę, „Poznańskie Studia Polonistyczne”. Seria Językoznawcza, T. 17, 2010, s. 113-129,
• Z zagadnień kontaktów językowych. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2010. ISBN 978-83-7431-246-2,
• Cytaty z Mickiewicza u Mrongowiusza, „Białostockie Archiwum Językowe”, 2011, nr 11, s. 125-145,
• Niemiecko-polski słownik Mrongowiusza: źródło do historii polskiej leksyki i leksykografii. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2011. ISBN 978-83-7431-291-2,
• Świat nazw własnych w niemiecko-polskim słowniku Mrongowiusza. Cz. 1, Toponimia, „Białostockie Archiwum Językowe”, 2012, nr 12, s. 165-182,
• O nazwach rozrywek umysłowych w polszczyźnie, „Białostockie Archiwum Językowe”, 2013, nr 13, s. 227-252,
• Słownik Mrongowiusza: między Lindem a słownikiem wileńskim. Prace Filologiczne (Wydział Filologiczny UwB), T. 64, cz. 1, 2013, s. 225-244,
• O słowniczku wyrazów ludowych Antoniego Wagi, „Białostockie Archiwum Językowe”, 2014, nr 14, s. 81-98,
• Dawne słowniczki gwarowe jako źródło do historii języka, „Poznańskie Studia Polonistyczne”. Seria Językoznawcza, T. 22, z. 1 (2015), s. 169-183,
• Germanizmy leksykalne w gwarach Polski Północno-Wschodniej w drugiej połowie XIX wieku, Prace Filologiczne (Wydział Filologiczny UwB), T. 69, 2016, s. 299-316,
• Słowniczek tykociński Zygmunta Glogera: źródła i dokumentacja, „Poznańskie Studia Polonistyczne”. Seria Językoznawcza, Vol. 24, z. 2 (2017), s. 147-162.

---

Oceń: Bogusław Nowowiejski

---