Aleksandr Bogdanow, znany również jako Aleksandr Malinowski, był niezwykle wszechstronną osobowością, której dorobek obejmował różnorodne dziedziny. Urodził się 10 sierpnia 1873 roku w Sokółce, a swoje życie zakończył 7 kwietnia 1928 roku w Moskwie.
Jako rosyjski lekarz, filozof, ekonomista, a także pisarz science fiction, Bogdanow wpłynął na wiele aspektów myśli społecznej i naukowej swojego czasu. Był zafascynowany tematami takimi jak teoria systemów, odwracanie procesu starzenia człowieka oraz transfuzje krwi.
Jego podejście do nauki i filozofii było innowacyjne i rewolucyjne, a jego koncepcje odnajdują odzwierciedlenie w wielu nowoczesnych teoriach i praktykach.
Życiorys
Urodził się jako drugie z sześciorga dzieci wiejskiego nauczyciela, A. A. Malinowskiego, który pracował w Sokółce, w guberni grodzieńskiej. Jego rodzina ojczysta pochodziła z Wołogdy, znajdującej się na północy Rosji. W 1892 roku, po ukończeniu gimnazjum w Tule, uzyskał złoty medal i rozpoczął studia z zakresu fizyki i matematyki na Uniwersytecie Moskiewskim, równocześnie podejmując naukę na Uniwersytecie Charkowskim, gdzie związał się z Socjaldemokratyczną Partią Robotniczą Rosji. Jednakże jego działalność rewolucyjna została dostrzegła, co doprowadziło do aresztowania, osądzenia i zesłania do Kaługi.
Podczas trzech lat spędzonych w Kałudze, został kolejną raz aresztowany i przeniesiony do Wołogdy, gdzie miał okazję odbywać praktyki lekarskie w tamtejszym szpitalu psychiatrycznym. W 1904 roku, nie kończąc dotychczasowej kary, zdecydował się na nielegalne opuszczenie Rosji, kierując się do Szwajcarii, a następnie do Paryża, gdzie wszedł w krąg działalności bolszewików przebywających na emigracji. Na tym etapie kariery, Bogdanow znalazł się w konflikcie z Włodzimierzem Leninem. Wierzył on, że kultura socjalistyczna powinna być tworzona przez proletariat, w przeciwieństwie do Lenina, który optował za awangardą socjalistycznej inteligencji, przewodzącą klasie robotniczej.
Oczekując rozwinięcia myśli, Bogdanow przyjął też tezy Ernsta Macha, które Lenin uznawał za sprzeczne z marksizmem. Po pewnym czasie, w kwietniu 1908 roku, złożone skrywane napięcia spowodowały, że obaj działacze na krótko udali się na wspólne wakacje do willi Gorkiego na Capri. Bogdanow nawiązał tam współpracę z grupą literacko-edukacyjną, która została założona przez Gorkiego. Po powrocie do Paryża konflikt przybrał na sile, a Lenin zaczął namawiać bolszewików do wykluczenia Bogdanowa oraz jego zwolenników z ruchu, oskarżając go o odwrócenie się od podstaw doktryny marksistowskiej.
W maju 1908 roku, Lenin opublikował pracę zatytułowaną Materializm i empiriokrytycyzm, która była bezpośrednim atakiem na Bogdanowa. Po tym wydarzeniu sprzeciwy wobec Lenina wśród bolszewików, w tym jego bliskich zwolenników, takich jak Aleksiej Rykow czy Lew Kamieniew, narastały. W 1913 roku, za sprawą amnestii ogłoszonej z okazji 300-lecia dynastii Romanowych, Bogdanow powrócił do Rosji. W czasie I wojny światowej pełnił funkcję lekarza wojskowego w armii rosyjskiej.
Po rewolucji październikowej, zorganizował Socjalistyczną Akademię Nauki oraz objął stanowisko profesora Uniwersytetu Moskiewskiego. Jednakże jego aktywność polityczna nie pozostała bez echa – 8 września 1923 roku, aresztowano go przez OGPU pod zarzutem przynależności do opozycyjnej grupy lewicowej Rabochaya Pravda. Został zwolniony 13 października po przesłuchaniach oraz rozmowie z Feliksem Dzierżyńskim. Niestety, zmarł wskutek komplikacji związanych z transfuzjami krwi, które były przeprowadzane w instytucie przetaczania krwi, który sam założył.
Twórczość
Aleksandr Bogdanow był wybitnym i płodnym pisarzem, którego prace zyskały uznanie w kręgach intelektualnych. Jego dzieło, Tektologia, została w szczególności doceniona przez Tadeusza Kotarbińskiego, w ramach szkoły lwowsko-warszawskiej, jako istotny wkład w prakseologię nauki o organizacji pracy. Co więcej, Bogdanow jest znany jako twórca empiriomonizmu, który w swoich pracach łączył idee filozoficzne Ernsta Macha, Richarda Avenariusa oraz wielu innych myślicieli.
W swojej twórczości autor skoncentrował się również na rozważaniach dotyczących nowej kultury socjalistycznej, która miała zastąpić ustaloną strukturę burżuazyjną. Współzałożyciel organizacji Proletkult, Bogdanow miał na celu promowanie tej idei. Jednak po kilku latach funkcjonowania organizacja ta została rozwiązana przez rząd, który obawiał się, że może stać się zbyt poważną konkurencją dla partii bolszewickiej.
W 1908 roku Bogdanow wydał swoją utopijną powieść, Czerwona gwiazda (oryg. Красная звезда), w której opisuje komunistyczną społeczność Marsjan przygotowujących się do podboju Ziemi. Od lat 70. XX wieku, jego teorie zaczęły zyskiwać na znaczeniu i były ponownie doceniane w kontekście historii myśli rosyjskiej. Do dziś niektóre z jego dzieł zostały przetłumaczone na języki obce, takie jak francuski i niemiecki.
Utwory
- 1908 – Czerwona gwiazda (oryg. Красная звезда),
Bibliografia, linki
– Richard Pipes, Rewolucja Rosyjska, Warszawa 1994; Wyd. PWN; ISBN 83-01-11521-1.
– Biogram dostępny na szukamypolski.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-08)]. (pol.)
– Biogram (ang.)
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Tadeusz Gajdzis | Ryszard Zajczyk | Henryk Lulewicz | Kazimierz Szebiotko | Bogusław NowowiejskiOceń: Aleksandr Bogdanow