Piotr Lebiedziński

---

Życiorys

Urodziny Piotra Lebiedzińskiego miały miejsce w 1860 roku w Sokółce, miejscowości, która w tym czasie znajdowała się pod wpływem zaboru rosyjskiego. Po zakończeniu studiów chemicznych w Petersburgu, zdecydował się na przeprowadzkę do Warszawy, co otworzyło przed nim nowe możliwości zawodowe. Już w czasie studiów zafascynował się fotografią, z przyjemnością robił zdjęcia i aktywnie uczestniczył w wystawach fotograficznych.

W 1896 roku, prawie równocześnie z dr. Edmundem Biernackim, rozpoczął w Polsce wykorzystywanie promieni Roentgena do wykonywania zdjęć. Był pionelem w tej dziedzinie, organizując pierwsze publiczne odczyty oraz pokazy tego nowatorskiego tematu.

Lebiedziński był również przedsiębiorcą. Rozpoczął swoją działalność jako właściciel sklepu z materiałami fotograficznymi, który mieścił się przy Krakowskim Przedmieściu 65 w Warszawie. Następnie otworzył kolejny punkt sprzedaży na Marszałkowskiej 99. Jego oferta nieustannie się rozwijała, a Lebiedziński stał się pierwszym w Polsce sprzedawcą aparatów kinematograficznych oraz materiałów eksploatacyjnych do tych urządzeń.

W 1888 roku Piotr Lebiedziński założył pierwszą w kraju wytwórnię papierów fotograficznych. Zakład ten z czasem przekształcił się w niewielką fabrykę zlokalizowaną na Pradze w Warszawie. Produktywność firmy obejmowała wytwarzanie materiałów światłoczułych oraz aparatów fotograficznych. Szczególnie znana w Europie stała się z produkcji wysokiej jakości papieru fotograficznego, który eksportowano do takich miast jak Berlin, Wiedeń, Paryż i Londyn. Dodatkowo fabryka produkująca aparaty fotograficzne wprowadziła na rynek model „Chicago” na format 9×12 cm w 1896 roku oraz aparat do stereoskopii „Diops” w 1900 roku.

W 1901 roku Lebiedziński został uhonorowany złotym medalem za wyroby przemysłu fotograficznego, które wystawiano na I wystawie fotografii artystycznej w Warszawie. W 1933 roku jego fabryka przekształciła się w spółkę z o.o. pod nazwą „Foton”. Ta firma funkcjonowała aż do 1940 roku, kiedy to po śmierci wynalazcy została zlikwidowana przez niemiecką administrację Generalnego Gubernatorstwa. Po zakończeniu II wojny światowej tradycje oraz nazwę zakładu Lebiedzińskiego przejęły Warszawskie Zakłady Fotochemiczne „Foton”.

Piotr Lebiedziński spoczywa na Starych Powązkach w Warszawie, w kwaterze 29 wprost-3-11.

Działalność społeczna i publicystyczna

Piotr Lebiedziński był aktywnym uczestnikiem życia społecznego, szczególnie w obszarze związanym z fotografią. Działał w Warszawskim Towarzystwie Fotograficznym, które po 1907 roku przyjęło nazwę Polskiego Towarzystwa Miłośników Fotografii. W latach 1903–1906 oraz 1913–1914 pełnił tam obowiązki członka Komisji Rewizyjnej, co świadczy o jego zaangażowaniu w rozwój tej organizacji.

Oprócz działalności w Towarzystwie, Lebiedziński był również czynny w obszarze publicystyki, koncentrując się na tematyce związanej z techniką fotograficzną oraz fotochemią. Ważnym aspektem jego kariery było współredagowanie miesięcznika „Fotograf Warszawski”, wspólnie z innymi prominentnymi postaciami takimi jak Jan Heurich, Stanisław Szalay oraz Jan Jaroszyński. Dzięki ich wspólnym wysiłkom czasopismo to zyskało na znaczeniu w środowisku fotograficznym.

W 1932 roku Piotr Lebiedziński został uhonorowany tytułem członka honorowego Polskiego Towarzystwa Fotograficznego, co podkreśla jego znaczenie oraz wkład w rozwój fotografii w Polsce.

Wynalazczość

Piotr Lebiedziński był osobą o niezwykle szerokich zainteresowaniach technicznych oraz naukowych. Jego prace obejmowały nie tylko udoskonalanie gramofonu i konstrukcję membran dźwiękowych, lecz także studiowanie budowy łodzi podwodnych i samolotów. Jednak jego największe sukcesy dotyczą fotografii oraz kinematografii, gdzie zyskał miano pioniera w tej dziedzinie.

Od 1893 roku z pasją badał temat tzw. „żywej fotografii”, co przyczyniło się do narodzin filmu. Technika ta była nowatorska, ponieważ polegała na wykonywaniu serii zdjęć, które następnie były projecowane z odbitek negatywów, co umożliwiało uzyskanie wrażenia płynnego ruchu. W 1895 roku, we współpracy z Janem oraz Józefem Popławskimi, skonstruował urządzenie zwane „kinematografem Lebiedzińskiego”. To innowacyjne narzędzie łączyło w sobie funkcję kamery, która rejestrowała 14 klatek na sekundę (po 5 na kliszy), oraz aparatu projekcyjnego, który wyświetlał ruchomy obraz. Warto zaznaczyć, że obraz był rejestrowany i emitowany z użyciem serii szklanych klisz, a nie taśm celuloidowych.

W latach 1895–1896 stworzono w ten sposób dwa krótkometrażowe, komediowe „filmy” z udziałem aktorów warszawskich teatrów ogródkowych, w tym Natalii Konickiej oraz Wacława Szymborskiego. W 1897 roku, w ramach współpracy z Aleksandrem Wasiutyńskim, inżynierem związanym z Drogą Żelazną Warszawsko-Wiedeńską, Lebiedziński opracował aparat do rejestracji odkształceń szyn kolejowych, które występowały podczas przejazdu pociągów. Urządzenie to było umieszczane na torach i samoczynnie fotografowało szyny w czasie przejazdu pociągów.

Na przełomie lat 1918 i 1919, wspólnie z inżynierem Stanisławem Śliwińskim, zaprojektował „Cykloskop”, który był aparatem projekcyjnym kinematograficznym przeznaczonym do zastosowań edukacyjnych. Jego wynalazki i innowacje miały wielki wpływ na rozwój polskiej fotografii i kinematografii.

Konstrukcje

• 1895: „Kinematograf Lebiedzińskiego” – kamera i projektor,
• 1896: fabryka Lebiedzińskiego rozpoczęła produkcję aparatu „Chicago” w formacie 9 × 12,
• 1897: powstało urządzenie do fotochemicznej rejestracji odkształceń szyn kolejowych,
• 1900: pierwszy polski aparat stereoskopowy „Diops”,
• 1900: aparat fotograficzny „Varsovie”,
• 1904: powstało urządzenie do fotografowania ruchu źrenicy oka,
• 1906: „głowica dźwiękowa” do rejestracji dźwięku,
• 1919: aparat do zdjęć seryjnych „Cykloskop” – projektor dla szkół,
• 1926: „migawka optyczna” do projekcyjnych aparatów kinematograficznych.

Parapsychologia

Wraz z Julianem Ochorowiczem, Piotr Lebiedziński intensywnie angażował się w badania parapsychologiczne. Słynął jako wybitny badacz zjawisk takich jak psychokineza oraz ektoplazma, co czyniło go jedną z kluczowych postaci w tym obszarze badań. Od 1920 roku pełnił istotną rolę kierownika naukowego, a później honorowego prezesa Polskiego Towarzystwa Badań Psychicznych w Warszawie. Jego wkład w parapsychologię był niezwykle cenny, a jego aktywność obejmowała udział w Międzynarodowych Kongresach Badań Psychicznych, które odbyły się w Kopenhadze w 1921 roku, Warszawie w 1923 roku oraz w Paryżu w 1927 roku.

Na I Międzynarodowym Kongresie Badań Psychicznych w Kopenhadze w 1921 roku, referat Lebiedzińskiego zyskał szczególne uznanie i został nagrodzony pierwszą nagrodą. Honorowa funkcja w Międzynarodowym Instytucie Metapsychicznym z siedzibą w Paryżu potwierdzała jego pozycję w świecie badań psychicznych.

Podczas Kongresu w Warszawie zaprezentował referat zatytułowany L’ideoplastie comme hypothese directrice des etude metapsychiques (pol. O ideoplastii jako hipotezie kierowniczej przy badaniach metapsychicznych), w którym dokonał podziału zjawisk paranormalnych na trzy kategorie: 1) ideoplastia osobowości – ujawniająca różne osobowości, które mogą być wytworem psychiki medium lub udawać osoby zmarłe; 2) ideoplastia materii – objawiająca się w formie ludzkich zjawisk bądź zjaw, które mogą być związane z przedmiotami (np. lewar Crawforda); 3) ideoplastia energii, do której zaliczył przede wszystkim pierwotne zjawiska mediumiczne, takie jak wirujące stoliki czy stukanie.

Na podstawie prac i teorii parapsychologicznych Julian Ochorowicz oraz Lebiedziński podkreślili, że liczba zjawisk parapsychicznych jest praktycznie nieograniczona, ponieważ zależy od wyobraźni oraz inicjatywy zarówno mediów, jak i eksperymentatorów.

---

Oceń: Piotr Lebiedziński

---