Ludwik Adam Dmuszewski

---

Życiorys

Ludwik Adam Dmuszewski przyszedł na świat w Sokółce, niedaleko Białegostoku, jako syn Jana, który był rotmistrzem kawalerii narodowej, oraz Magdaleny z Sobolewskich. Edukację rozpoczął w warszawskich szkołach pijarskich, w tym prawdopodobnie w szkole wojewódzkiej, a także uczęszczał do bazylianów w Żyrowicach. W 1794 roku pełnił funkcję protokolanta Rady Najwyższej Narodowej. Po kilku latach spędzonych z ojcem na działalności gospodarczej na wsi, jego życie zmieniło się znacznie.

W końcówce 1799 roku Dmuszewski przybył do Warszawy z zamiarem dołączenia do Legionów J.H. Dąbrowskiego. Jednak, pod wpływem W. Bogusławskiego, zadecydował o swojej karierze aktorskiej i wstąpił do zespołu Teatru Narodowego. Debiutował 15 czerwca 1800 roku w komedii zatytułowanej Dwóch w jednym. Od tego momentu związał swoje życie zawodowe z Teatrem Narodowym aż do końca swoich dni.

W latach 1825–1827 współkierował teatrem razem z B. Kudliczem i K. Kurpińskim, a od 1827 roku objął stanowisko dyrektora, dorównując wcześniejszemu dyrektorowi, L. Osińskiemu. Ponadto, od roku 1836 prowadził wykłady w Szkole Dramatycznej, które obejmowały takie przedmioty jak krytyka, historia oraz literatura dramatyczna. Z kolei od 1839 roku pełnił funkcję wiceprezesa Towarzystwa Wsparcia Podupadłych Artystów.

W latach 1810–1811 przynależał do towarzystwa naukowego o nazwie Sfinks. W 1811 roku odbył podróż po Europie, w trakcie której odwiedził Niemcy, Francję oraz Austrię. W 1822 roku przejął wydawanie oraz redagowanie Kuriers Warszawskich, które nabył w 1821 roku od Brunona Kicińskiego. W 1825 roku został asesorem, a w 1832 roku członkiem Dyrekcji Rządowej Teatrów. Cztery lata później, w roku 1836, zakupił majątek ziemski w Dobrzyniu Małym, położonym w Mazowszu.

Osobiste życie Dmuszewskiego również obfitowało w wydarzenia. Był dwukrotnie żonaty, najpierw ze śpiewaczką Zofią Petraschówną w roku 1805, a następnie z Konstancją Pięknowską, z którą wziął ślub w 1812 roku. Jako wolnomularz, osiągnął najwyższy, VII stopień wtajemniczenia, sprawując równocześnie urząd Dyrektora Harmonii w Wielkim Wschodzie. Był aktywnym członkiem trzech lóż: Świątynia Mądrości, Zum goldenen Leuchter (1805) oraz Świątynia Izis.

Ostatnie dni życia spędził w Warszawie, gdzie zmarł 9 grudnia 1847 roku. Jego ciało spoczęło na Starych Powązkach, w kwaterze 4-1/2-16, co stanowi hołd dla jego zasług w polskim teatrze oraz kulturze.

Twórczość

Utwory publikowane

W twórczości Ludwika Adama Dmuszewskiego na szczególną uwagę zasługują liczne komedie i opery, które zdobyły uznanie w teatrach warszawskich. Jego pierwszą znaną komedią była „Dwóch w jednym”, wystawiona 15 czerwca 1800 roku, która mogła być identyczna z utworem „Rywal i kochanek w jednej osobie”. Rękopis tego dzieła jest dostępny w Bibliotece Narodowej.

Innym znaczącym dziełem jest „Aktorowie na Elizejskich Polach”, komedia wierszem zaprezentowana 9 maja 1801 roku. Była publikowana wielokrotnie, w tym w 1802 oraz 1804 roku, w towarzystwie muzyki Józefa Elsnera. Autor dostosowywał tę sztukę do aktualnych wydarzeń, co czyniło ją na bieżąco interesującą dla widzów.

Następną ważną pozycją jest „Dom do przedania”, komedia w jednym akcie, wystawiona w 1802 roku oraz „Oblężenie Odensy”, dramat wojskowy zaprezentowany 25 listopada 1803 roku.

Dmuszewski stworzył również operę „Dzicy ludzie, czyli mieszkańcy wyspy Kamkatal”, która odbyła swoją premierę 27 stycznia 1804 roku. Utwór ten jest przykładam umiejętności komponowania piosenek, a rękopis z muzyką do danej opery jest przechowywany w Ossolineum. Wśród jego dzieł znajdziemy również „Siedem razy jeden”, komediooperę premierującą 14 grudnia 1804 roku i odnoszącą sukcesy w kolejnych latach.

W kolejnych latach Dmuszewski kontynuował swoją działalność twórczą, pisząc wiele innych utworów, takich jak „Wdzięczność do Wojciecha Bogusławskiego”, „Terno”, „Hymn śpiewany na pierwszej… stołowej Polaków Zjednoczonych” oraz „Pospolite ruszenie, czyli bitwa z Kozakami”.

W twórczości Dmuszewskiego widoczny jest wpływ ówczesnych wydarzeń politycznych i społecznych, co czyni jego opery i komedie szczególnie wartościowymi z perspektywy historycznej.

Utwory o autorstwie niepewnym

W przypadku części dzieł, autorstwo pozostało niepewne i przypisywane jest innym twórcą. Do takich utworów zalicza się „Zamieszanie, czyli dwie prababki”, dramat wystawiony 5 lutego 1804 roku, o którego autorstwo również oskarżany był J. N. Kamiński. Kolejnym przykładem jest „Krzyżacy, czyli zamordowanie zakonnika”, dramat z 1810 roku.

Ponadto, „Kasztelanic naprędce”, komedia premierująca w 1816 roku, również wykazuje cechy autorstwa dokonywanego przez różnych twórców. Mimo niepewności dotyczących autorstwa, wszystkie te utwory pozostają cenną częścią polskiego dziedzictwa teatralnego.

Wydania zbiorowe

Ważnym aspektem twórczości Ludwika Adama Dmuszewskiego są jego wydania zbiorowe. Dzieła dramatyczne zostały opublikowane w tomach 1-4 w Wrocławiu w 1821 roku, podczas gdy następne wydania miały miejsce w Warszawie w latach 1822-1823.

Listy i materiały

Ponadto, zachowane są rękopisy znajdujące się w Archiwum Historycznym w Kijowie. Zbiór ten zawiera potwierdzenia i notatki dotyczące pisarskiego dorobku Dmuszewskiego, w tym rejestry i katalogi.

---

Oceń: Ludwik Adam Dmuszewski

---